Wiele osób uważa, że chcąc po swojej śmieci obdarować całym swoim majątkiem tylko jedno z posiadanych dzieci, musi jedynie umieścić w testamencie odpowiedni zapis, informujący, że cały ich dobytek w chwili ich śmierci staje się wyłączną własnością jednego z ich potomków. W rzeczywistości jest jednak zupełnie inaczej, bowiem nawet jeśli cały swój majątek przepiszemy tylko jednemu dziecku to nasi pozostali potomkowie, jako krewni uprawnieni do dziedziczenia z mocy ustawy Kodeksu Cywilnego, będą mieli prawo domagać się od powołanego do całości spadku po nas dziecka zachowku. Zgodnie z polskim prawem, może on wynieść połowę, a nawet dwie trzecie części spadku, jaką dana osoba otrzymałaby w drodze dziedziczenia ustawowego. Co zrobić, gdy chcemy zapisać cały nasz majątek tylko jednemu z dzieci i nie dopuścić, by jakakolwiek jego część trafiła w ręce innych naszych potomków?
Darowizna- czy warto?
Wśród Polaków pokutuje przekonanie, że jednym ze sposobów przekazania całości majątku tylko jednemu z posiadanych dzieci, jest wykonanie jeszcze za życia darowizny na rzecz tegoż dziecka. W rzeczywistości jest to nieprawda, ponieważ wszelkie aktywa przekazane przez testatora za jego życia w formie darowizn, również wchodzą w skład jego majątku obliczanego w chwili ogłaszania jego testamentu i są wliczane do zachowku, jaki przysługuje jego krewnym ustawowo powołanym do dziedziczenia, ale pominiętym w testamencie.
Jednym ze sposobów na zapisanie całego majątku jednemu dziecku, jest wydziedziczenie pozostałych. Możemy jednak dokonać tego jedynie wskutek zaistnienia ściśle określonych prawem przyczyn. Należą do nich:
- notoryczne postępowanie spadkobiercy wbrew regułom współżycia społecznego;
- dopuszczenie się przez spadkobiercę ciężkiego przestępstwa wobec spadkodawcy lub członków jego rodziny, do takich przestępstw należą czyny przeciw życiu zdrowiu, wolności albo rażąca obraza czci;
- notoryczne uchylanie się od wypełniania wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
- Wola wydziedziczenia jednego z ustawowo uprawnionych do dziedziczenia spadkobierców, musi wraz z przyczyną, z jakiej jest ono dokonywane zostać umieszczona w testamencie. Jeśli się w nim nie znajdzie, wydziedziczenie nie będzie prawnie wiążące. Wydziedziczony spadkobierca traktowany jest, jak ten, który nie dożył spadku, a w jego miejsce dziedziczą jego zstępni. Wydziedziczenia nie można cofnąć, a spadkobierca może się od niego odwołać.
Co jeśli chcemy przepisać majątek jednemu z dzieci, ale nie chcemy lub nie możemy wydziedziczyć pozostałych?
Wówczas z pomocą przychodzi nam umowa mówiąca o zrzeczeniu się dziedziczenia. Jest to rodzaj umowy notarialnej, którą spadkodawca jeszcze za życia spisuje ze swoimi spadkobiercami, którzy dobrowolnie zrzekają się prawa do dziedziczenia po nim. Umowa taka, automatycznie obejmuje również zstępnych spadkobierców, którzy ją podpisali i w momencie ogłaszania spadku, są oni traktowani tak, jakby nigdy się nie narodzili. Umowy nie można zerwać jednostronnie.
Niejasności mogą pojawić się również wtedy, gdy jednemu z dzieci chcemy przepisać nie cały majątek, a konkretny jego składnik.
Do niedawna było to, w myśl polskiego prawa niemożliwe. Gdy spadkodawca postąpił w ten sposób, czyli np. posiadając dwie nieruchomości, obdarował nimi swoich dwóch synów, przekazując każdemu z nich po jednej nieruchomości, i tak otrzymywali obaj otrzymywali po dwie nieruchomości w równych ułamkowych częściach. Wedle obowiązujących obecnie przepisów, w testamencie może znaleźć się tzw. zapis windykacyjny mówiący o tym, że konkretnemu spadkobiercy zapisujemy konkretne aktywa. Mogą nimi być zarówno nieruchomości, pojazdy, jak i wszystkie inne przedmioty znajdujące się w naszym władaniu.
Jak widać, zapisanie majątku tylko jednemu z posiadanych dzieci nie jest takie proste. Nie zapewni tego bowiem ani dokonanie darowizny, ani sporządzenie testamentu o określonej treści. Jedyne możliwości na przekazania całości majątku na rzecz jednego potomka to wydziedziczenie pozostałych albo spisanie z nimi odpowiedniej umowy notarialnej, na mocy której zrzekną się oni prawa do przysługującej im ustawowo części spadku.