Wielu z nas myśli, że otrzymanie spadku po zmarłym krewnym wiązać może się tylko z powiększeniem stanu naszego majątku. W rzeczywistości jest jednak zgoła odwrotnie, bowiem oprócz majątku, w testamencie możemy również przejąć długi zmarłego. Co zrobić, by zabezpieczyć się przed koniecznością spłacania zobowiązań finansowych zaciągniętych przez testatora, który umieścił nas w swoim testamencie?
Umieszczenie w testamencie obciążonym długami to jeszcze nie koniec świata. Spadkobierca, który został powołany do dziedziczenia spadku wraz z długiem, ma trzy możliwości do wyboru:
Zrzec się spadku, składając w terminie pół roku od ogłoszenia spadku odpowiednie oświadczenie, a którym należy wpisać swoje dane i wyrazić wolę, że w danym dniu odrzuca się w całości spadek po zmarłym krewnym. Jako dowód załącza się akt zgonu spadkodawcy. Należy również zamieścić listę wszystkich pozostałych spadkobierców, podając przy tym ich adresy zamieszkania oraz stopnie pokrewieństwa ze spadkodawcą. Takie samo oświadczenie należy także złożyć w imieniu swoich nieletnich dzieci, w przeciwnym razie będą one następnymi obciążonymi felernym spadkiem, bowiem złożenie przez nas takiego oświadczenia sprawia, że nasze miejsce w kolejce do dziedziczenia zajmują następni krewni powołani do spadku ustawą lub testamentem. Jeżeli nie złożymy takiego oświadczenia w imieniu naszych nieletnich dzieci, odziedziczą one długi do wysokości spadku. Takie dziedziczenie znajdzie także zastosowanie w przypadku niezłożenia stosownego oświadczenia przez osoby ubezwłasnowolnione albo takie, co do których istnieją przesłanki do jej ubezwłasnowolnienia. Wybranie tej opcji nie zawsze jest korzystne dla spadkobiercy. Może się bowiem zdarzyć, że oprócz długów możemy przejąć także aktywa finansowe, których wartości przewyższy zobowiązania, jakie pozostawił nam testator. Nie zawsze też znamy pełną wartość spadku, wówczas nie możemy dokładnie określić, czego jest więcej – czy długów czy też aktywów finansowych.
Przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, tzw. proste przyjęcie spadku. Znaczy to, że spadkobierca zgadza się przejąć pełną odpowiedzialność za długi zmarłego oraz spłacać je z własnej kieszeni. Chcąc skorzystać z tej możliwości, spadkobierca nie musi składać żadnych oświadczeń. Ich brak jest równoznaczny z przyjęciem spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Ten wariant jest bezpieczny tylko wtedy, gdy posiadamy pełnię informacji na temat masy spadkowej i mamy pewność, że objęte testamentem długi nie przewyższą wartości majątku, jaki odziedziczymy. W przeciwnym wypadku, spłacając długi zmarłego testatora możemy po prostu zbankrutować.
Przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi, tzw. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca zgadza się spłacać długi zmarłego, ale tylko do wartości majątku, jaki po nim odziedziczył. Jeśli długi nieżyjącego przewyższają jego majątek, automatycznie ich spłacanie przestaje być obowiązkiem spadkobiercy. Chcąc skorzystać z tej możliwości, należy w ciągu pół roku od śmierci testatora sporządzić stosowne oświadczenie. Jest ona o tyle dobra, że w niektórych przypadkach długi zmarłego bywają niższe, aniżeli wartość aktywów finansowych, jakie po sobie pozostawił. W takim wypadku, spadkobierca nie ryzykuje, że spłacając długi testatora zrujnuje swój majątek, a jeśli środki finansowe pozostawione przez zmarłego przewyższą jego długi, wówczas nadwyżka stanie się własnością spadkobiercy. W przypadku, gdy spadkobierców jest więcej, jeden z nich przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, a pozostali nie złożyli żadnego oświadczenia (czyt. nie zrzekli się spadku) to uważa się, że godzą się oni na dziedziczenie w takiej samej formie.
Warto pamiętać, że długi zmarłego, jakie możemy odziedziczyć to zarówno jego zobowiązania kredytowe, prywatne pożyczki zaciągnięte przez testatora, jego długi powstałe w wyniku nieopłacania rachunków za media, a także koszty jego pogrzebu, koszty związane z postępowaniem spadkowym, obowiązek zapłaty zachowku, a także wszystkie finansowe obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń opisanych testamentem.
Przed podjęciem decyzji o przyjęciu bądź zrzeczeniu się spadku, dobrze jest wykonać tzw. wykaz inwentarza. Pozwoli nam to poznać dokładny stan majątkowy testatora i wybrać najkorzystniejszą dla nas drogę postępowania ze spadkiem po nim.